Ankara‘da, bir dönemin işkencelerine, çığlıklarına tanıklık eden Ulucanlar Cezaevi, artık Ulucanlar Cezaevi Müzesi. Yakın, kanlı tarihimizin tanığı olan bu müze, Türkiye’de en çok ses getiren müzelerden biri olarak bilinir. Siyasetçisinden yazarına, Akademisyeninden sanatçısına birçok ünlünün yalnızlığını paylaştığı, sırdaşı olduğu bir müze.
Kanınızı donduracak hikayeler ile, yalnızlığa sarılmışların hayatlarını okuyup, gördükleriniz ile tüyleriniz ürperecek. O karanlık, dar ve rutubet kokan koridorlardan geçtiğinizde, kanlı ayıbımızı iliklerinize kadar hissedeceksiniz.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi
Daha ana kapıdan girerken ürperiyor insan. Gişeye gelip biletinizi aldıktan sonra, karanlık olan ve tiksinebileceğiniz kadar rutubet kokusu olan bir koridordan geçiyorsunuz. Koridoru bitirdikten sonra karşınıza Hilton adı verilen, 9. ve 10. koğuşları çıkıyor. Bu koğuşlara, mahkumlar arasında ”Hilton” adı verilmesinin nedeni ise, hem koğuşların manzaralı oluşu hem de bu koğuşta ünlü isimlerin kalması olsa gerek.
Hilton koğuşundan sonra sizi en çok etkileyeceğini düşündüğüm yer olan tek kişilik hücreler bölümüne geçiyorsunuz. Müşahede odaları olarak bilinen bu yerin koridorları o kadar dar ki, hücrelerden kolunu uzatanların sizi yakalayabileceği şekilde, basık ve ürkütücü. Demir kapıların ardından gelen sesler ise, sizi daha da geriyor. Sanki içeride birileri varmış da, elinizi uzatsanız kurtarabileceksiniz.
Tüyleriniz ürperiyor sesleri duydukça, kendinizi o kadar kaptırıyorsunuz ki, demir parmaklıklardan içeri bakamıyorsunuz bile. İçinizi garip duygular kaplıyor, merak ediyorsunuz. Biraz daha ilerledikten sonra açık bir hücre de görebiliyorsunuz. Geçmişe gidiveriyorsunuz, nasıl hayatta kalınır ki ? diyorsunuz. Duygularınız karmakarışık bir halde kendinizi zor atıyorsunuz dışarı, sanki biri siz çıkmadan hücrenin kapısını kapatacakmış gibi.
Bir an önce çıkmak istiyorsunuz, o karanlık dar ve rutubet kokan hücrelerin bulunduğu koridordan, hatta bir an önce bitireyim de çıkayım ya da döneyim hissi uyanıyor insanda. Ama müze o kadar büyük ki, ne kolayca bitirebiliyorsunuz ne de bunaldığınız yerden geri çıkabiliyorsunuz. Zorla gezdiriyorlar size o karanlık, dar, rutubet kokan koridorları. İyi de yapıyorlar aslında, çünkü bu kanlı tarihi öğrenebileceğiniz, yaşanmışlıklara şahit olabileceğiniz yerdir burası.
Hücrelerde birkaç heykel de görebiliyorsunuz. Bu hücrelerde bulunan mahkum heykellerin, bakışı, duruşu, ifadesi öyle güzel betimlenmiş ki o soğuk ortama, heykellerin yüzlerinden okuyabiliyorsunuz anlatmak istediklerini. Bunun yanında ayaklarına zincir vurulan, pijamasıyla duvarın köşesinde, iki elini başının arasına almış şekilde yapılan kompozisyonlar, kelimenin tam anlamıyla muhteşem.
Bu bölümü de geçtikten sonra tekrar koğuşlar bölümüne geçiyorsunuz. Fakat, buradaki koğuşlar Hiltondan çok daha farklı. Zaten her duvarda yön işaretlerini göreceksiniz. Bu yön işaretlerini kullanarak tüm koğuşları sırasıyla gezebilirsiniz.
Koğuşlarda bulunan tüm heykeller ve nesneler o dönemi canlandıracak şekilde betimlenmiş. Duvarlarda asılı olan film afişleri, eski sobalar, masa ve sandalyeler, ranzalar, dolaplar ve özgürlük şiirleri, o günkü gibi kalmış bu koğuşlarda. Balmumundan yapılmış heykeller o kadar gerçekçi ki, heykellerin yanlarına gidene dek gerçek olmadığını anlaması zor. Müzenin en önemli bölümü diyebileceğim teşhirler bölümünde, her şey ayrıntılarıyla anlatılmaya çalışılmış.
Koğuşlar arasında geçiş yaparken birçok avlu göreceksiniz. Bu avlu duvarlarında, Ulucanlar Cezaevi’nde kalmış ünlülerin fotoğrafları bulunuyor. Her biri bir hikayeyi anlatan bu fotoğraflara da mutlaka göz atın.
Tuvaletler ve mutfaklar aynı yere yapılmış. Eski taslar, tabaklar, çanaklar buraya farklı bir hava katmış. Hamamlar, görüş odaları, disiplin hücreleri, hepsini teşhir bölümünde ayrıntılarıyla görebiliyorsunuz.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi‘nde, bir de kafeterya bölümü bulunuyor, o da bir koğuşun içinde. Soramadan edemedim görevliye, gerçekten buraya oturup bir şey yiyip içen oluyor mu ? diye. O kadar, şey görüp okuduktan sonra, birçok ziyaretçinin daha fazla burada kalmak isteyeceğini sanmıyorum. Çünkü müzenin sonlarına doğru geldiğinizde, içinizi tarif edilemez bir duygu kaplıyor, müzeden bir an önce çıkmak istiyorsunuz.
Birçok koğuşta, ranza başlarında bulunan bilgilendirmeler ile, kimlerin buralardan gelip geçtiğini görebilir, hikayelerini ve ne zaman Ulucanlar Cezaevi’ne girip çıktıklarını öğrenebilirsiniz. Hepsinin ismini tek tek yazmaya gerek olmasa da, aralarından hemen hemen herkesin bildiği veya duyduğu bazı isimler şöyle ; İskilipli Atıf Hoca, Sırrı Süreyya Önder, Muhsin Yazıcıoğlu, Feride Çiçekoğlu, Necip Fazıl Kısakürek, Nazım Hikmet, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı diye biliriz), Ülkü Arman, Bülent Ecevit, Osman Yüksel Serdengeçti, Sami Cebeci, Mustafa İslamoğlu ve daha birçok ünlü isim bulunuyor.
Bu saydığım isimlerin çoğu, 9. ve 10. koğuşlarda (Hilton Koğuşunda) kaldığı bilinir. Cezaevine damga vuran isimler ise, Yılmaz Güney, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Yılmaz Odabaşı’dır.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi‘nin en son bölümü olan sergi bölümü ise, ünlü mahkumlara ait kişisel eşyaların bulunduğu koğuş oluyor. Siyasetçilerden gazetecilere, şairlerden yazarlara, derlenmiş, toplanmış bilgileri ve belgeleri okuyarak kişisel eşyalara göz atıyorsunuz.
Bu bölümde, birçok döneme ait önemli yayınlar, mahkumiyet tutanakları, mahkumların kaleme aldıkları mektuplar, idam edilenlerin üzerindeki son kıyafetleri, son sigaraları prangalar, son okunan Kuran-ı Kerim, Fikri Arıkan ve Mustafa Pehlivanoğlu’na ait son elbiseler, Deniz Gezmiş’in o meşhur hırkası, Hüseyin İnan’ın atleti, son sigara ve kibriti, cebinden çıkan bozuk paralar, idam edildikten sonra boyunlarından çıkartılmış yaftalar, Muhsin Yazıcıoğlu’nun seccadesi ve pijaması, hepsi bambaşka hikayesi ile ziyaretçilere sunulmuş.
Bu arada, koğuşlara girişlerde duvarlarda asılı olan dönemin gazete manşetlerine de mutlaka göz atın. Zamanınız varsa haberleri tek tek okuyun, başka hiçbir yerde bulamayacağınız bu haberlere bir göz atmadan geçmeyin.
Tam gezim bitti, sinirleri, gerginliği, stresi, hüznü üzerinizden atabilirim derken, çıkış kapısının hemen yanında darağacını görüyorsunuz. Yanına yaklaşmaya cesaret edemeseniz de, hemen yanında bulunan duvarda asılı olan, infazının gerçekleştiği bilinen 18 kişinin isimlerini görebiliyorsunuz. O darağacının yanında dururken bir listedeki isme, bir darağacına bakın. Akıllardan silinememiş ve asla da silinemeyecek olan o kanlı tarihimize bakın, zulüm ve hüzün dolu o yılları iyice aklınıza kazıyın.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi, acı dolu tarihi anlatır, yeri gelir duygulanır göz yaşlarınızı tutar, yeri gelir isyan edip, sayıp söversiniz. Karmakarışık duygular içerisinde geçer müze ziyaretiniz. Suçu yoksa orada ne işi var mantığıyla yaklaşmayın, gidin, görün, anlayın, tarihi bilmiyorsanız kendi gözleriniz ile şahit olun.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi Hakkında Bilgiler
Müze hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse, 1925 yılında yapılmış bu cezaevi. İlk adı Cebeci Tevfikhanesi olarak bilinirmiş. Daha açıldıktan 1 yıl sonra başlamış infazlara. Tam 81 yıl boyunca ne kabuslara, ne zulümlere tanık olmuş. İsmi değişse de, yaşananlar değişmemiş, değiştirilememiş, akıllardan bu karanlık sayfalar silinememiş.
Cebeci Sivil Cezaevi, Cebeci Umumi Hapishanesi ve Ankara Kapalı Merkez Cezaevi gibi birçok isimle de anılmış olan Ulucanlar Cezaevi Müzesi, 2011 yılında ziyaretçisiyle buluşarak, ziyaretçilerin bu zulüm dolu yıllara tanıklık edebilmesi sağlanmış.
BUNLARDA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi Nerede, Nasıl Gidilir ?
Ben müzeye, Ankara Kalesi’nden yürüyerek 10-15 dakika içerisinde gitmiştim. Zaten, hem kaleyi hem müzeyi ziyaret etmeyi planlıyorsanız, öncelikle Ankara Kalesi ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi‘ni ziyaret edin. Daha sonra Ulucanlar Cezaevi Müzesi‘ne geçin derim.
Konum için tıklayın.
Eğer, müzeye Ankaray’ı kullanarak ulaşmaya çalışırsanız, çok yürüyeceğinizi unutmayın. Müzeye en yakın istasyon Kurtuluş Ankaray İstasyonudur. Fakat, bu istasyondan müzeye gidilebileceğini söyleyenlerin yüzden 90’ı bunu tecrübe etmedikleri için, ne kadar süreceklerini bilmezler. En az 25 dakika bu istasyondan yürürsünüz. Tabi, o da yolu biliyorsanız. Siz onlara aldırmayın, bu yöntemi es geçin derim.
Benim size tavsiyem, eğer Kızılay’dan müzeye ulaşmak istiyorsanız, 321 nolu otobüse binmeniz olacaktır. Bu otobüsle Ankara hastanesi durağında indikten sonra, kısa bir yürüyüş sonrasında Ulucanlar Cezaevi’ne gelebilirsiniz.
Eğer Ankara’nın diğer turistik yerlerinden birindeyseniz, Hamamönü veya Ankara Kalesi çevresi gibi, mutlaka bu müzeye yürüyün derim. 10-15 dakika içerisinde buralardan Ulucanlar Cezaevi Müzesi‘ne rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
Ulucanlar Cezaevi Müzesi giriş ücreti 2020 : Öğrenci, Öğretmen 5 TL, tam 10 TL ve müzede müzekart geçerli değildir.
Müzenin ziyaret saatleri ise ; 10:00-17:00 saatleri arasıdır ve pazartesi günleri müze ziyaretçiye kapalı.
Daha Fazla Bilgi İçin : www.kulturportali.gov.tr
Özgürlüğün nasıl bir anlam ifade ettiğini o rutubet kokan, dar ve karanlık koridorları, buz gibi koğuşları gördükten sonra çok daha iyi anlayacaksınız. Ulucanlar Cezaevi Müzesi, size bir müzeden çok daha fazlasını sunuyor. Size yalnızlığın ve özgürlüğün ne demek olduğunu anlatan bu müzeyi mutlaka Ankara’da gezilecek yerler listenize ekleyin, kaçırmayın derim.
Not : Müzenin yaş sınırı yanılmıyorsam 14’dü. Fakat, 18 yaşından küçüklerin kaldırabileceği bir ortam olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Bu yüzden Ulucanlar, kesinlikle çocuklar ile görebileceğiniz yerlerden değil.
İnsana değer veriyor, ezilenin ve haklının yanında olup, bu ideolojiye değer veriyorsanız, şiddetle bu müzeyi görmenizi tavsiye ederim ve son olarak, müze ziyaretinizi aceleye getirmeyin, en az 1-2 saat müzede zaman geçirebilecekmiş gibi plan yapın.
